Selin İlke Bal
- 27 Haz

Kahraman Bir Gazeteci Mi Yoksa Düşmanca Niyetleri Olan Bir Ajan Mı?

WikiLeaks Kurucusu Julian Assange’ın Tahliyesine Uzanan Süreç

52 yaşındaki Avustralyalı editör Julian Assange, 2019 yılında Londra’daki Ekvador büyükelçiliğinde tutuklanmıştı. O dönemde tecavüz iddiaları ile itibarının lekelenmeye çalışıldığını öne süren Assange, bunun kendisinin ABD’ye teslim edilebilmesi için bir hile olduğunu iddia etmişti. Tutuklanmasının ardından kefalet koşullarını ihlal ettiği gerekçesiyle 50 hafta hapis cezasına çarptırıldı ve o zamandan beri Londra'nın yüksek güvenlikli Belmarsh hapishanesinde bulunuyordu. Peki Assange’ın beş yıllık tutukluluğunun arka planındaki suçlamalar neydi? 20 yıla yayılan WikiLeaks kuruculuğundan Belmarsh hapishanesine uzanan süreci ele alacağımız bu yazıda başta ABD olmak üzerine dünyanın birçok otoritesini ve kurumunu rahatsız eden skandalları sızdırmayı başaran Assange’ı inceleyeceğiz.

Kimdir bu Julian Assange?

Savaş karşıtı bir babanın ve sanatçı bir annenin oğlu olarak Avustralya’da dünyaya gelen Julian Paul Hawkins, annesinin ikinci evliliğinin ardından babası gibi gördüğü Brett Assange’ın soyadını aldı. Melbourne Üniversitesinde bilgisayar programcılığı, matematik ve fizik eğitimi alan Julian Assange, o dönemde MIT’nin Mystery Hunt isimli dünyanın en karmaşık ve en ünlü puzzlehunt teknolojisiyle ilgileniyordu. İlk kez 17 yaşındayken Avustralya’nın Denizaşırı Telekomünikasyon Komisyonunun ana bilgisayarlarının şifresini kıran Assange’ın bu konuda enteresan bir etik anlayışı bulunmaktaydı: Giriş yaptığı sisteme ve verilere zarar vermek gibi bir amacı olmadığını, yalnızca bilgi alıp onları paylaşmayı hedeflediğini ifade ediyordu.

1991’de Sydney gazetelerinde “Avustralya’nın en etik bilgisayar korsanı” olarak anılan Assenge için The Guardian “Avusturalya’nın en başarılı hacker’ı” ifadelerini kullanmıştı. Assange o yıllarda Pentagon ve NASA da dahil olmak üzere güvenlik duvarı yüksek binlerce sistemi kırdığını ifade etmiştir. Assange tarafından “hacktivizmin kökenleri” olarak nitelendirilen bu girişimler Underground: Tales of Hacking, Madness and Obsession on the Electronic Frontier isimli kitabında tartışılmıştır. ABD ordusuna güçlü saldırılar düzenlemesine yarayan Sycophant isimli bir program yazan Assange, 17 yaşından beri generallerin e-postalarını okuduğunu ve motivasyonunu bu “güce” dayandırdığını ifade etmişti. 1994 yılına geldiğimizde ise Assange, Telekom Avustralya'yı dolandırma, bir telekomünikasyon ağının hileli kullanımı, bilgiye erişim elde etme, verileri silme ve verileri değiştirme de dahil olmak üzere bilgisayar korsanlığıyla ilgili 31 suçla suçlandı. 1996'da mahkeme tarafından öngörülen, teorik olarak 290 yıllık hapis cezasına karşılık bir savunma anlaşması yaptı ve Suç Yasası'nın ihlali ile telekomünikasyon ağının hileli kullanımı da dahil olmak üzere 24 suçlamayı kabul ederek bu suçları bir daha tekrarlamayacağını garanti etmesi üzerine hapse girmekten kurtuldu.

WikiLeaks, diğer bir deyişle “Dead-Letterbox”

2006 yılında muhalif bir grup matematikçi ve aktivistle birlikte sızdırılan materyallerin toplandığı bir havuz işlevi gören WikiLeaks’i kuran Julian Assange, dünyadaki birçok farklı hükümetin gizli dokümanlarına erişim sağlarken ulusötesi bir çalışma yürütüyor, bu faaliyeti “bilimsel gazetecilik” olarak adlandırıyordu. Bu platform üzerinden bugüne dek savaş, casusluk ve yolsuzlukla bağlantılı yaklaşık 10 milyon belge, resmi rapor, görüntü ve yazışma paylaşıldı; ancak özellikle 2010 yılında ifşalanan belgeler tüm dünyayı kasıp kavurdu.

Assange, ABD ordusunun eski istihbarat analisti Chelsea Manning’in bir dizi sızıntısını yayınlandı, böylece iki Reuters gazetecisi de dahil olmak üzere 11 kişinin öldüğü, Amerikan kuvvetlerinin 2007'de Bağdat'ta gerçekleştirdiği Apache helikopter saldırısının videosu gündeme oturdu. Bununla birlikte, ABD’nin Irak ve Afganistan’da işlediği suçları belgelendiren 250 binden fazla diplomatik telgrafının bir dökümü de yayınlanmıştı. Böylece ABD, gizli bilgileri elde etmek amacıyla askeri veri tabanlarına sızmak için komplo kurmak da dahil olmak üzere 18 ayrı suçlamayla Assange hakkında hukuki süreç başlattı. Assange bu dönemde ayrıca İsveç'te tecavüz ve cinsel saldırı suçlamalarıyla karşı karşıya kaldı ancak bu suçlamaları reddetti, çünkü İsveç'e giderse ABD'ye iade edileceğini düşünüyordu. Böylece siyasi sığınma talebinde bulunarak Ekvador'un Londra Büyükelçiliği'nde yaşamaya başladı ve orada 7 yıl geçirdi. 2017'de İsveç yetkilileri Assange'a karşı suçlamalarını zaman aşımına dayandırarak düşürmüşlerdi fakat İngiltere'deki tutuklama emri hâlâ geçerliydi. 2019'da Ekvador, İngiltere polisinin elçiliğe girmesine izin verdiğinde Assange tutuklanarak Londra'daki Belmarsh Hapishanesi'ne sevk edildi. Beş yılını Londra’nın bu yüksek güvenlikli hapishanesinde geçirirken bir yandan da, ABD iadesini istediği için, aktif bir hukuk mücadelesi içindeydi. Nihayet Assange, ABD yetkilileriyle yaptığı, hakkındaki yalnızca bir suçlamayı kabul ederek serbest kalmasına ve ülkesi Avustralya'ya dönmesine olanak tanıyan anlaşma sayesinde 24 Haziran'da İngiltere'den ayrıldı. Böylece Assange anlaşma gereği hakkındaki "ABD'nin gizli ulusal savunma belgelerini elde etmek için komplo kurmak ve ifşa etmek" suçunu işlediğini mahkemede itiraf etmiş oldu.

Basın özgürlüğü mü?

Kimilerine göre basın özgürlüğünün güçlü bir temsilcisi olan Assange, birçokları içinse tarafsızlıktan uzak, güvenilmez bir casus olmakla suçlanmaktadır. Öyle ki WikiLeaks, 2008'de The Economist'in Yeni Medya Ödülü'nü ve 2009'da BK Uluslararası Af Örgütü'nün Medya Ödülü'nü kazanırken Julian Assange da 2010 yılında TIME okurlarının oylarıyla Yılın İnsanı seçilmişti. Öte yandan iç işleyiş, mali yönetim ve fon alınan yapılar konusunda şeffaf olmamakla suçlanan WikiLeaks, şeffaflığa kendini adadığını iddia eden bir kuruluş olarak iki yüzlülükle suçlanmaktadır. Assange ise WikiLeaks'in tarafsız olmak için değil, adaletsizliği açığa çıkarmak için tasarlandığını dile getirmiştir.